Một số quan điểm về văn hóa giáo dục

 Khái niệm “Văn hóa giáo dục”

Văn hóa giáo dục là nền giáo dục được tổ chức, vận hành hướng tới các chuẩn và các giá trị của giáo dục. Triển khai văn hóa giáo dục là làm cho các khâu, các thành tố, các hoạt động của gia tăng các giá trị chân, thiện, mỹ và các giá trị đó thể hiện đầy đủ trong các phương diện, các quá trình giáo dục.

Nếu văn hóa là “một hệ thống giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy trong quá trình hoạt động thực tiễn trong sự tương tác với môi trường tự nhiên và xã hội của mình” (Trần Ngọc Thêm, 1996) thì văn hóa giáo dục là một tiểu hệ thống các giá trị tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn trong lĩnh vực giáo dục.

Các giá trị do cộng đồng cư dân sáng tạo ra được trải nghiệm lâu dài là nguồn gốc cơ bản của các giá trị giáo dục mà văn hóa giáo dục trong cộng đồng đó tích lũy và phát triển. Văn hóa giáo dục thể hiện, vận động trong các không gian giáo dục,mà biểu hiện tập trung của nó là ba môi trường giáo dục: Giáo dục nhà trường, giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Trong ba môi trường giáo dục này, các giá trị giáo dục phải được thực hiện thống nhất, bởi nếu không, tác động giáo dục sẽ không mang lại hiệu quả xây dựng nhân cách con người như xã hội kì vọng và yêu cầu. 

Phạm vi bao quát của văn hóa giáo dục, hay nói khác đi, văn hóa giáo dục, xét từ phạm vi vận hành, có thể hiểu nó là một phạm trù, bao gồm văn hóa học đường (văn hóa trường học), văn hóa đọc, văn hóa dạy, văn hóa học tập, văn hóa học thuật giáo dục, văn hóa sư phạm...

Văn hóa giáo dục có mối liên quan chặt chẽ với niềm tin và thái độ của người dạy và người học đối với hệ thống giáo dục mà họ là những chủ thể trong đó. Mặt khác, khi cộng đồng dân cư không hài lòng với kết quả giáo dục, khi người dân thể hiện ý nguyện đối với giáo dục, bày tỏ ý kiến mong mỏi giáo dục đem lại điều gì, điều gì họ không chấp nhận, thì khi đó, văn hóa giáo dục có vấn đề phải xem lại.